ŚDSI’2011: Jak uczyć tych, którzy uczą innych? – konferencja nt. edukacji informatycznej

Wygłaszając słowo wstępne wiceprezes Polskiego Towarzystwa Informatycznego prof. Zdzisław Szyjewski stwierdził m.in., że bez nacisku na edukację społeczeństwo informacyjne pozostanie pustym hasłem.
Prof. Jan Madey w wykładzie nt. „Wpływ nowych technologii na proces nauczania” rozpoczął od zdefiniowania głównych modeli procesu nauczania oraz od przypomnienia historycznych etapów wchodzenia technologii informacyjnych do procesu dydaktycznego: komputer jako przedmiot nauczania; narzędzie do nauczania innych przedmiotów; wreszcie internet jako przestrzeń edukacyjna stanowiąca fundamentalny czynnik dzisiejszej edukacji. Profesor wspomniał tu wyjątkowe w skali europejskiej polskie doświadczenie w postaci obowiązujących jeszcze niedawno absurdalnych rozporządzeń dotyczących nowych technologii w edukacji.

Zdaniem prof. Madeya nauczanie przez internet ma wiele zalet – proces dydaktyczny jest łatwy do kontrolowania, wymusza aktywność wszystkich uczestników, łamie bariery czasu i geografii dając szanse osobom niepełnosprawnym i obciążonym obowiązkami rodzinnymi. Dzisiejsza szkoła to w zasadzie e-szkoła podlegająca bardzo silnie impulsom płynącym ze strony technologii informacyjnych, wśród których trzeba wymienić: ekspansję internetu, mobilne multimedialne „kombajny” w rękach uczniów, postępująca wirtualizacja środowiska której kwintesencją jest przetwarzanie w „chmurze” gwarantujące absolutną dostępność.

Wykładowca nieco bliżej omówił stosowaną przez Uniwersytet Warszawski platformę edukacyjną COME - Centrum Otwartej i Multimedialnej Edukacji. Jej podstawowy składnik to Interdyscyplinarna Baza Internetowych Zajęć Akademickich IBIZA – internetowa baza kursów akademickich z różnych dziedzin. System ten, obok funkcji informacyjnej, stanowi dokładne narzędzie oceny wkładu pracy i osiągnięć wykładowców. Drugi fundament COME to Dekalog Edukacji Internetowej – zbiór zasad prowadzenia dydaktyki na uczelni.

Prof. Madej wspomniał również o pracach Rady ds. Edukacji Informatycznej przy MEN i jej raporcie nt kierunków działania w zakresie nauczania dzieci w społeczeństwie informacyjnym – dokumencie zawierającym wizje współczesnej szkoły jako rozwiązania systemowego. Przedstawił też analogiczny projekt amerykański realizujący wizje szkoły jako swoistego laboratorium edukacyjnego – wizja zaskakująco podobna nie niezależnie sformułowanej koncepcji polskiej.

Następujący po wykładzie krótki panel dyskusyjny przyniósł szereg interesujących stwierdzeń:

• wysokiej jakości procesu dydaktycznego nie osiągnie się bez spełnienia dwóch warunków: jawności i dostępności programów i materiałów oraz dobrze rozwiniętej komunikacji grupowej - prof. Krzysztof Diks,

• nowoczesne technologie sprzyjają ciągłości procesu dydaktycznego, który dzięki nim może trwać przez całe życie - prof. Barbara Kędzierska,

• IT nie jest panaceum na wszelkie bolączki, może mieć nawet pływ negatywny, np. w postaci syndromu: „mają materiały to niech się uczą a ja sobie zrobię wolne” - prof. Zdzisław Szyjewski,

• technologie IT przenoszą środek ciężkości procesu dydaktycznego na ucznia, podczas gdy w centrum tego procesu zawsze powinien być nauczyciel; należy dbać o nie o wyrównywanie szans tylko o równość szans – wdrażanie równości jest niebezpieczne; szybki postęp technologii stwarza pokusę zbyt pospiesznego „nadążania” poprzez zbyt częste modyfikacje procesu dydaktycznego - prof. Maciej M. Sysło.

Anna Beata Kwiatkowska omówiła dokument „Krajowe Ramy Kwalifikacji”, nad którym pracuje międzyresortowy zespół koordynowany przez Instytut Badan Edukacyjnych przy MEN, w którym biorą udział m.in. przedstawiciele PTI. Do głównych zadań Zespołu należy opracowanie dokumentu dot. rozwiązań na rzecz uczenia się przez całe życie w Polsce. Referentka odniosła się również do dokumentu „Standardy przygotowania nauczycieli w zakresie technologii informacyjnych i komunikacyjnych” opracowywanego przez PTI (Oddział Kujawsko-pomorski) pod kierunkiem Anny Beaty Kwiatkowskiej i prof. Macieja Sysły dla Rady ds. Edukacji Informatycznej i Medialnej działającej przy MEN. Standardy te, dostosowane do Krajowych Ram Kwalifikacji, dadzą podstawę do opracowania certyfikatu ECDL dokumentującego umiejętności nauczyciela w zakresie wdrażania technologii informacyjnych do procesu dydaktycznego – e-Nauczyciel – prace nad którym również już trwają.

Następnie prof. Maciej Sysło w swym wykładzie zaproponował autorskie spojrzenie na problem standaryzacji procesów dydaktycznych, akcentujące istotność pozycji nauczyciela. Profesor przestrzega przed nadmiernym ogniskowaniem koncepcji standaryzacyjnych wokół technologii przy jednoczesnym niedocenieniu roli nauczyciela, jego charyzmy i osobowości, a także bezpośredniego kontu z uczniem.

Dokonując przeglądu standardów obowiązujących w polskiej edukacji prof. Sysło zwrócił uwagę, że obok standardów i kryteriów dotyczących kwalifikacji nauczycieli i samego procesu dydaktycznego zupełnie brak standardów dotyczących zachowań uczniów. Mówca przedstawił własną wizję adaptacji technologii informacyjnych do procesu dydaktycznego (odpowiednio skonstruowany portal edukacyjny). Zaproponował termin „komputyka” na określenie zasobu ogólnej wiedzy o mechanizmach działania komputera nie sięgającej jednak do wiedzy specjalistycznej, niezbędnej do świadomego posługiwania się komputerem, niezbędnej dla nauczyciela-nieinformatyka zdolnego swobodnie poruszać się w środowisku cyfrowym. Podał tez cały szereg własnych kryteriów formułowania standardów nauczania z wykorzystaniem technologii informacyjnych.

Po wykładzie prof. Sysły miał miejsce drugi panel dyskusyjny, w którym również nie zabrakło ciekawych stwierdzeń:

• Polska edukacja nie skorzystała ze swych 5 minut, jakie jej dało wejście do Unii i zastygła swej wcześniejszej formie. Stąd nasze realizacje multimedialnych programów edukacyjnych to z reguły stare wyobrażenia o edukacji przeniesione na platformę audio-wideo. Tymczasem świat ma już mnóstwo osiągnięć na miarę nowych narzędzi, ale oddziela nas od nich bariera językowa – bo nadal o wiele zbyt małe znaczenie przykładamy do nauki języka angielskiego, w czym zwłaszcza Daleki Wschód mocno już nas wyprzedził - dr Małgorzata Kalinowska-Iszkowska,

• Krajowe Ramy Kwalifikacyjne to jest nasze następne „5 minut” – oby zostały wreszcie docenione i wdrożone - prof. Zdzisław Szyjewski,

• Kluczową rzeczą jest wykształcenie u nauczycieli umiejętności adaptacji zmiennego otoczenia technologicznego do realizacji celu nadrzędnego, który tak szybko się nie zmienia. Cenne w Krajowych Ramach Kwalifikacji jest to, że taki właśnie model wspierają - prof. Barbara Kędzierska.

W drugiej części konferencji odbyła się uroczystość wręczenia nagród 30 najlepszym egzaminatorom ECDL oraz 12 najlepszym centrom egzaminacyjnym ECDL w kraju. Dr Zdzisław Nowakowski zaprezentował koncepcję certyfikatów e-Nauczyciel, zaś przedstawiciel HP wystąpił z prezentacją nt. kontroli kosztów utrzymania pracowni komputerowej. Ostatnim akcentem konferencji były, cieszące się wielkim zainteresowaniem, zajęcia warsztatowe w trzech równoległych grupach:

• ePortfolio - Dyrektor Centrum e-learningu AGH w Krakowie prof. Jan Kusiak,

• Jak przygotować i poprowadzić ciekawą lekcję wykorzystując tablicę interaktywną? - Marek Czeleń z firmy Verx Wrocław,

• Przygotowanie nauczycieli istotnym komponentem realizacji idei e-Szkoły - Tomasz Hodakowski z Intela.

Konferencja „Przygotowanie nauczycieli i nauczycieli akademickich do wykorzystywania ICT w procesie nauczania” odbyła się we wtorek 17 maja br. w salach Nowej Biblioteki Uniwersytety Warszawskiego w ramach obchodów Światowego Dnia Społeczeństwa Informacyjnego. Uczestniczyło ok. 120 osób z całej Polski, reprezentujących środowiska nauki, nauczycieli, koordynatorów ECDL oraz władz centralnych (MEN i MNiSzW). Konferencję zorganizowała i prowadziła Anna Beata Kwiatkowska.